Kalp damar hastalıkları tüm dünyada en sık görülen ve en çok can kaybına yol açan sağlık problemlerinin başında gelir. Günümüzde yaygınlaşan sedanter yaşam tarzı, yanlış beslenme alışkanlıkları, yoğun stres gibi faktörler nedeniyle kalp hastalıklarının görülme sıklığı her geçen gün artış gösterir. İleri derece kalp damar hastalığı olan hastalarda kalp sağlığının korunmasına yönelik çeşitli girişimsel yöntemlerin uygulanmasına ihtiyaç duyulabilir. Oldukça sık uygulanan girişimsel kalp damar hastalıkları tedavilerinden biri bypass ameliyatıdır.
Bypass Nedir?
Bypass, kalp damar hastalıklarının seyrinde kalbin dokularına oksijen ve besin yönünden zengin kanı ulaştıran koroner damarlarda meydana gelen ileri derece darlık veya tıkanıklıklarda, görevini yerine getiremeyen damar yerine yeni bir damarın dolaşıma eklenerek alternatif bir dolaşım sağlanması işlemidir. Bypass sayesinde kalp dokularının oksijen ve besin desteği korunarak kalp krizi gibi ciddi kalp damar problemlerinin tekrarlamasının önüne geçilir.
Bypass ameliyatı tıkanan veya daralan damar sayısına göre daha karmaşık ve zorlu bir prosedür haline gelebilir. Tek bir damarda tıkanıklık olan hastalarda tek bypass yapılırken etkilenen damar sayısına göre ikili, üçlü veya dörtlü bypass operasyonu yapılması gerekebilir. Bu ise hem cerrahinin süresini hem olası risklerini hem de işlemin zorluğunu ve karmaşıklığını artırır.
Etkilenen damar sayısının yanında bypass iki farklı yöntemle gerçekleştirilebilir. Geleneksel veya açık bypass cerrahisinde hastanın göğüs kafesi ameliyatla açılarak kalp açığa çıkarılır. Özel ekipmanlar yardımıyla hastada yapay dolaşım sağlanarak kalbin operasyona hazır hale gelmesi hedeflenir ve hareketsiz olması sağlanan kalpte damar değişimi gerçekleştirilir. Kapalı (endoskopik) bypass olarak bilinen diğer yöntemde ise koltukaltından yapılan ufak bir kesi üzerinden atmaya devam eden kalp üzerinde damar değişim işlemi sağlanabilir. Hangi cerrahinin uygulanacağı hastanın sağlık durumu, ek hastalıkları, kalp hastalığının şiddeti gibi parametrelere bağlı olarak belirlenir.
Açık Bypass Neden Yapılır?
Sağlıklı kişilerde özellikle hareketsiz yaşam tarzı, kalori bakımından yoğun beslenme ve vücutta yağlanma, ciddi stres gibi etkenler nedeniyle damar içinde kanın akış sağladığı boşluk, damar sertliği adı verilen yağ tabakalarının gelişmesi nedeniyle zamanla daralmaya başlar. Damarlardaki bu yağ plaklarının çeşitli nedenlerle zarar görmesi durumunda ise damar içinde pıhtılaşma tetiklenebilir ve damarın tamamen tıkanmasına yol açabilir. Damarlarda ciddi darlık veya tıkanıklık gelişen kişilerde damar dolaşımı bozulduğundan kalp kasları yeterli oksijen ve besine ulaşamaz ve canlılıklarını yitirmeye başlar. Bu durumda hastalarda yaşamı tehdit edici problemler ortaya çıkar.
Hastaların sağlığının tekrar kazandırılabilmesi için daralan veya tıkanan damarın tekrar açılarak dolaşımın sağlanması gerekir. Buna yönelik olarak uygulanan medikal tedavilerin yanında, anijyografi olarak da bilinen damar içinden kontrast madde kullanılarak damarların görüntülenmesi ve darlık ya da tıkanıklık problemine müdahale edilmesi en sık kullanılan yöntemlerdir. Ancak damardaki problemlerin yaygınlığı ve şiddetine bağlı olarak bu yöntemlerin yetersiz kaldığı koşullarda damarların kullanılamaz kabul edilmesi durumunda, vücutta başka bölgelerden temin edilen alternatif damarlar kalbe aktarılarak dolaşım yeniden sağlanabilir.